Wykres Yamazumi – jedno z narzędzi wykorzystywanych w firmach motoryzacyjnych

Artykuł autorstwa Katarzyny Zientek

Optymalizowanie procesów produkcyjnych jest zajęciem nie narażającym na nudę. Jak łatwo się domyślić dzieje się tak za sprawą różnorodności procesów – firma firmie nie równa. Każda z branży ma własną unikatową specyfikę. Poznanie wewnętrznej rzeczywistości organizacji najczęściej skłania do prowadzenia optymalizacji „szytych na miarę”. Tak właśnie powstają różnego rodzaju pochodne metod oraz narzędzi optymalizacyjnych.

Jedną ze specyficznych branży produkcyjnych jest motoryzacja. Zwykle produkcja samochodów realizowana jest w układzie linii produkcyjnej, co rzecz jasna wpływa na wybór wykorzystywanych narzędzi optymalizacyjnych. Świetnym narzędziem sprawdzających się w środowisku linii produkcyjnej z narzuconym taktem klienta jest wykres Yamazumi. Może być on stworzony zarówno dla pojedynczego produktu jak i dla wieloasortymentowej linii montażowej. Narzędzie to z powodzeniem wykorzystywane jest w fabrykach Toyoty. Jego nazwa pochodzi od japońskiego słowa oznaczającego „na stos”. Z definicji jest to skumulowany wykres słupkowy, pokazujący równowagę obciążeń czasowych pomiędzy wieloma operatorami. Jeden słupek na wykresie obrazuje jednego operatora – wszystkie wykonywane przez niego operacje. Pojedyncze pole w słupku obrazuje pojedynczą czynność, która zwymiarowana jest w stosunku do pochłanianego czasu. Wykres Yamazumi na pewno jest doceniany z powodu wielowymiarowości informacji, którą ze sobą niesie. Yamazumi oprócz tego, że przedstawia obciążenie wszystkich operatorów linii produkcyjnej, czasy realizowanych na linii produkcyjnych operacji, zawierać może również analizę wartości dodanej. Wówczas wykres ten staje się hybrydą trzech narzędzi takich jak karta czasu cyklu, analiza wartości dodanej i yamazumi. Wykres yamazumi nie jest łatwy w przygotowaniu, gdyż jego stworzenie wymaga poświęcenia dużej ilości czasu na pomiar czasów operacji bezpośrednio na linii. Jednak z pewnością jest to warte wykonania, gdyż zapewnia kompletne dane wejściowe do balansowania linii produkcyjnej. Mając już zebrane dane można przystępować do wyrównywania stopnia obciążenia na wszystkich stanowiskach poprzez przekazywanie operacji ze stanowisk przeciążonych do stanowisk niedociążonych.

Analizując procesy pod kątem usprawnienia jako podstawowe narzędzie w każdym przypadku wykorzystujemy analizę wartości dodanej, która pozwala krytycznie ocenić realizowane w organizacji procesy. Nadrzędnym celem jest eliminacja z procesu operacji zbędnych określanych jako bezwartościowe dla klienta oraz maksymalna redukcja operacji niedodających wartości, niemożliwych do pominięcia, ze względu np. na stosowaną technologię. Jest to najbardziej przemawiające do zarządzających narzędzie – otrzymujemy konkretną, przejrzystą informację wyznaczającą kierunek naszych dążeń. Jeśli stworzony wykres Yamazumi zawiera również analizę wartości dodanej osiągnięcie równego poziomu obciążenia możliwe jest poprzez zaplanowanie eliminacji marnotrawstwa.

Wykres Yamazumi jest świetnym narzędziem, które można łączyć z innymi i z powodzeniem wykorzystywać w optymalizacji procesów w szczególności realizowanych w linii produkcyjnej z określonym taktem klienta.